REISNOTITIES.nl

Estland 2011

---

Op het vliegveld van Tallinn hebben mijn vriendin en ik eind juli 2011 voor een week een auto gehuurd. Direct na het verlaten van de stad rijden we vrijwel alleen. Dat blijft zo, deze week. Aan weerszijden van de weg doemen bossen op. Af en toe zien we een bushalte. Maar waar komen de passagiers vandaan? Er is geen enkele bebouwing.
We rijden naar de kust in het noorden. Onderweg komen we door verstild land, zien we graslanden en bossen, tuinen met grijze, houten huizen. Ongeveer de helft van het land is met bos bedekt en dat percentage stijgt doordat tijdens de Russische bezetting veel voor collectieve landbouw gecultiveerd land niet meer wordt ontgonnen. En dat is duidelijk te zien. Overal graslanden, die 'dichtgroeien'.

We kunnen lunchen op de weg, een dutje doen en al die tijd passeert er niemand. Wat een rust! Onvoorstelbaar. De kust is volledig ongerept, onaangetast. Het ziet er bijna net zo uit als honderd jaar geleden. Stranden met bossen erlangs, soms riet, altijd rotsblokken, ook in de zee. En er is niemand. Ongelooflijk. Wat een paradijs. En we zijn in het hoogseizoen! Nergens strandtenten of eetgelegenheden, althans niet in Rutja en Vainupea. We struinen door de bossen van zeedennen en langs de stranden.
We bekijken de gerestaureerde vissershutjes van Altja. Vlakbij is de Altja Tavern, authentiek ingericht, waar we heerlijk lunchen. Ook lopen we rond op Käsmu-eiland. Overal is het onbebouwd, alleen diep in het bos liggen enkele huisjes. Strand en oevers voor zover het oog reikt.


De meeste toeristen blijven in Tallinn. Ze zien niets van dit onwaarschijnlijke land, waar je de Baltische ziel voelt hangen. We rijden en rijden maar, door de eindeloze stilte. Het grootste deel van deze week toeren we rond in de provincie Lääne-Virumaa, in het noordoosten van Estland. Aan de einder hangen de meest prachtige luchten. Overal ooievaarsnesten, op palen, maar ook op vervallen panden. Charmante huizen en natuurlijk de 'mõis', de vaak schitterend gerestaureerde landhuizen, waar vroeger de Duits-Baltische adel woonde. Het land is zó rijk aan geschiedenis; je verdrinkt er bijna in. Veel mõis zijn getransformeerd tot hotel, met geweldige tuinen - bijna parken - er omheen. Je zou rustig een hele vakantie in deze landgoederen kunnen doorbrengen; honderden zijn er. Tijdens onze reis door Estland in 2012 slapen we diverse keren in zo'n herenhuis.
En in dit onmetelijke land is mijn moeder geboren. Tijdens deze reis zie ik voor het eerst haar land, 21 jaar na haar overlijden. Ik ben wel al twee keer in de hoofdstad Tallinn geweest (familiebezoek), toen Estland nog deel uitmaakte van de Sovjet-Unie.
Ik ben zeer benieuwd naar haar afkomst, die zo nadrukkelijk over mijn jeugd heeft gelegen. Ik heb namelijk geen idee hoe Estland eruit ziet, hoe haar geboorteplaats Rakvere eruit ziet, hoe alle plekken waar zij is geweest eruit zien. Het is een 'road-trip' door haar verleden. Mijn enige houvast is een foto-album met foto's uit haar jeugdjaren; tot 1944, het jaar waarin zij vluchtte voor de Russen.
En alles achterliet wat haar lief was.


Haar verleden drukt op mij; het is een onderdeel van mij. Het is niet voor niets dat ik pas nu naar dit Baltische land afreis, terwijl het al twintig jaar vrij en onafhankelijk is. Ik ben erg gespannen over deze 'ontmoeting'. In Rakvere zoek ik naar alles wat zij heeft gezien. Dat doe ik ook bij de plekken aan de kust, de Finse Golf, waar zij zoveel zomervakanties heeft doorgebracht.
In Rakvere slapen we in een hotel in de straat waar mijn moeder tot haar 13e heeft gewoond. Ik vier er mijn verjaardag. Och, kon ze er maar bij zijn. De straat bestaat voor het grootste deel uit oude woningen, de meeste van hout. Sommige panden herken ik van de foto's. Wat een raar idee om hier te lopen. Net als zij heeft gedaan. Het huis bestaat nog, 86 jaar na haar vertrek. Wat bijzonder. Alleen is het tegenwoordig onderverdeeld in vier woningen in plaats van twee. Tja, waar nu te kijken? Links of rechts? En zo weet ik veel wel ongeveer, maar niet precies.
Maar dat geldt niet voor alles. Ook haar middelbare school is behouden gebleven. Het pand is in de Tweede Wereldoorlog zwaar beschadigd geraakt, maar werd na de oorlog gerenoveerd. Helaas is de school gesloten in verband met de schoolvakantie, maar ik loop er omheen en kan me er een voorstelling maken van hoe zij hier met haar vriendinnen over het schoolplein heeft gerend en joelend door de gangen heeft gelopen.
We komen langs de ruïne. Als kind heeft zij hier gespeeld en later met vriendjes hand in hand gelopen. Ook in haar tijd was het al een ruïne. Nu is het gerestaureerd en kun je naar binnen, waar ze op het middenterrein vroeger tijden laten herleven.
Ook de graven van haar ouders en broer liggen er nog. Mijn moeder heeft de begraafplaats nooit mogen bezoeken van de Russen. Dat viel haar zwaar. Ten tijde van haar vlucht lag nog alleen haar broer er begraven. En hier sta ik nu. Eindelijk zie ik Dé Graven, waarover in mijn jeugd zoveel is gesproken. Ik glij liefdevol met mijn hand over de stenen en zeg: "Ik ben er hoor." We maken de planten en de begroeiing netjes en ik zet een foto van mijn moeder bij het graf van haar broer. Hij is in 1941 doodgeschoten door de Russen. Het gezin heeft veel leed gekend.


Tijd voor een beetje frisse lucht. We rijden weer naar de kust. Een week is natuurlijk veel te kort voor mijn ontdekkingsreis. Volgend jaar kom ik terug, zeker weten.
Want Estland is nu ook míjn land.
Tot slot spenderen we nog korte tijd in de hoofdstad Tallinn, de schitterende voormalige Hanzestad aan de Oostzee. Het historische centrum staat vol met oude en versierde gebouwen, veelal in pasteltinten. Onze tijd is te kort voor een uitgebreide verkenning, maar dat doen we een volgende keer.


Hieronder onze drie andere reizen door het noordelijkste land van de Baltische Staten.


naar boven

terug naar Auto

Overnachtingen:
Guesthouse Katariina in Rakvere (met restaurant) ● Hotell Wesenbergh in Rakvere (met restaurant)
Sagadi manor (mõis) in Sagadi (met restaurant)